Του Χρήστου Αλαβέρα, μέλους της Πόλης Ανάποδα και καθηγητή καλλιτεχνικών μαθημάτων στη ΔΕ
Στην όλο και πιο καταναγκαστική πραγματικότητα που βρισκόμαστε, με την όλο και πιο μηχανοποιημένη καθημερινότητα, την απαξίωση κάθε ανεξάρτητης μορφής ελεύθερης έκφρασης που δεν υπάγεται στις αριθμοκρατικές νόρμες του μάρκετινγκ, τους κοινωνικούς αυτοματισμούς και διαχωρισμούς, τον συσχετισμό της πρόσβασης στη τέχνη με το οικονομικό status, τον τεχνολογικό ολοκληρωτισμό, την προβολή της απομάκρυνσης των ανθρώπων ως καλή πράξη, την αποξένωση, την απομόνωση και τόσους άλλους περιορισμούς, η ανθρώπινη ψυχή έχει ανάγκη πιο πολύ παρά ποτέ να αναζητά ανάσες ελευθερίας.
Ποιος άλλος αποτελεσματικός τρόπος ν’ ανασάνει η ψυχή από την φαντασία; Με τη φαντασία γίνονται τα μακρύτερα και τα ωραιότερα ταξίδια. Μέσα από τη φαντασία η ψυχή απελευθερώνεται από τα μεγαλύτερα βάσανα. Μέσα από την επίδραση της φαντασίας αποκαλύφθηκαν οι ριζοσπαστικότερες καινοτομίες, οι μεγαλύτερες ανακαλύψεις. Με την επίδραση της φαντασίας έχουν λυθεί τα δυσκολότερα προβλήματα, έχουν εκφραστεί οι ωραιότερες ιδέες, έχουν δημιουργηθεί τα ομορφότερα έργα.
Και ο αποτελεσματικότερος τρόπος να αναπτύξουμε τη φαντασία μας είναι η επαφή με τη τέχνη. Γι’ αυτό και η τέχνη είναι απαραίτητη στη ζωή μας και είναι το βασικότερο συστατικό στοιχείο του πολιτισμού. Γι’ αυτό και η παρουσία της τέχνης στο εκπαιδευτικό σύστημα είναι ο καλύτερος τρόπος για τη δημιουργία των συνθηκών για έναν καλύτερο και ομορφότερο κόσμο ελευθερίας, απαλλαγμένο από καταναγκασμούς, ψυχαναγκασμούς, διαχωρισμούς και διακρίσεις.
Με την αιφνιδιαστική απόφαση του Υπουργείου Παιδείας να βγάλει από το λύκειο όλα τα καλλιτεχνικά μαθήματα μείναμε εμβρόντητοι. Τα μαθήματα του ελεύθερου και του γραμμικού σχεδίου μάλιστα που διδάσκονται ως επιλεγόμενα στη τρίτη Λυκείου είναι πανελληνίως εξεταζόμενα με πάρα πολλούς υποψηφίους κάθε χρόνο και το ελεύθερο σχέδιο μαζί με τη ζωγραφική (της οποίας είναι και το κυριότερο στοιχείο) είναι και το μοναδικό αντικείμενο εξέτασης για την εισαγωγή και στις τέσσερις ανώτατες σχολές καλών τεχνών της χώρας μας, αλλά και στην ιστορική σχολή γλυπτικής και μαρμαρογλυπτικής της Τήνου.
Από την άλλη, η καλλιτεχνική παιδεία ως επιλεγόμενο μάθημα για την πρώτη λυκείου, είναι το μοναδικό μάθημα και στις τρεις τάξεις του λυκείου που έχει άμεση και αποκλειστική αναφορά στη τέχνη. Η συμμετοχή και η ανταπόκριση των μαθητών σ’ αυτά τα μαθήματα είναι, σύμφωνα με όσους έχουν άμεση γνώση της σχολικής πραγματικότητας, μεγάλη κι ενθουσιώδης. Ακόμα πιο σημαντικό όμως είναι ότι τα παιδιά μέσα από αυτά τα μαθήματα αντλούν μια νότα ελευθερίας και δημιουργικότητας που τονώνει την αυτοεκτίμηση και τη ψυχική τους διάθεση και τους προσφέρει μια βαθιά ανάσα ελευθερίας ανάμεσα στις πιέσεις που τους επιβάλει το όλο και πιο καταναγκαστικό εξετασιοκεντρικό σύστημα των τριών τάξεων του λυκείου.
Η απροειδοποίητη -και χωρίς καμία πρόφαση- απόφαση του υπουργείου παιδείας να αποβάλει όλα τα καλλιτεχνικά μαθήματα από το ωρολόγιο πρόγραμμα των γενικών λυκείων έκοψε τα φτερά πολλών παιδιών σ’ ολόκληρη τη χώρα που ετοιμαζόντουσαν να επιλέξουν τα αγαπημένα τους μαθήματα και γέμισε απογοήτευση τον ήδη απογοητευμένο (από το αντιπαιδαγωγικό πολυνομοσχέδιο, την επιχείρηση εισβολής των καμερών παρακολούθησης μέσα στις τάξεις και τις βεβιασμένες αλχημείες που περιλαμβάνουν καταργήσεις πολύ σημαντικών μαθημάτων όπως η κοινωνιολογία) κλάδο των εκπαιδευτικών.
Με την ετεροχρονισμένη προσπάθεια να δικαιολογήσει την απόφαση του το υπουργείο χειροτέρεψε ακόμα περισσότερο την εικόνα του καθώς κατέφυγε στο πρωτοφανές fake news να αποκαλέσει την κατάργηση μαθημάτων της καλλιτεχνικής παιδείας fake news! Aκόμη περισσότερο με την βαθύτατα νεοφιλελεύθερης απόκλισης δικαιολογία ότι δεν τα διάλεγαν οι μαθητές εκτέθηκε ακόμη περισσότερο στα μάτια όλων των πολιτών, καθώς και οι τελευταίες πέτρες που βρίσκονται σε κάθε λύκειο της χώρας ξέρουν πως αυτά τα μαθήματα είναι αντιθέτως πρώτα στις προτιμήσεις των περισσότερων μαθητών.
Η παιδεία και η τέχνη είναι απαραίτητα στοιχεία κάθε κοινωνίας που λειτουργεί δημοκρατικά για όλες και όλους. Σε μια παιδεία με αξίες η τέχνη δε μπορεί να λείπει από καμία βαθμίδα και από καμία τάξη. Είναι το ελάχιστο που μπορεί να κάνει το παρόν υπουργείο παιδείας για να επανορθώσει το πλήγμα που προκάλεσε στο κύρος του με την αδιανόητη αυτή απόφαση να εξαφανίσει από το γενικό λύκειο τα τόσο σημαντικά για την ποιότητα και την ουσία ενός εκπαιδευτικού συστήματος -που αξίζει να υπάρχει- μαθήματα της καλλιτεχνικής παιδείας και του ελεύθερου και γραμμικού σχεδίου είναι να τα επαναφέρει άμεσα.
Ζητάμε την άμεση επαναφορά και την επιπλέον ενίσχυση αυτών των μαθημάτων με την καθιέρωση της καλλιτεχνικής παιδείας ως μάθημα κορμού για τη πρώτη λυκείου και την εισαγωγή του σχεδίου (ελεύθερου και γραμμικού) και στη δευτέρα λυκείου, αλλά και την επαναφορά της ιστορίας της τέχνης (που είχε κοπεί από πέρσι) ως μάθημα επιλογής στην τρίτη λυκείου.
Το δικαίωμα μιας κοινωνίας με δημοκρατικές αξίες για ένα εκπαιδευτικό σύστημα που απευθύνεται εξίσου για όλους και για το μέλλον όλων ακόμα και αυτών που θα υπάρξουν πολύ μετά από μας είναι αδιαπραγμάτευτο. Δικαίωμα στην ελευθερία, δικαίωμα στη φαντασία δικαίωμα στο όραμα δικαίωμα στο μέλλον. Παιδεία για όλους, τέχνη για όλους, ελεύθερη έκφραση για όλους, καταναγκασμοί και διακρίσεις για κανέναν και καμία.