Η πρόσφατη συζήτηση για το νέο Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο για το παραλιακό μέτωπο, αποκάλυψε ξανά το χάος που προκαλούν οι αρχές της πόλης μας, αφού το Ειδικό Σχέδιο που δεν λαμβάνει υπόψη του το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο της πόλης. Το χάος αυτό ωστόσο είναι συνειδητό: με την κατάργηση του Οργανισμού Ρυθμιστικού και την εγκατάλειψη κάθε φιλοδοξίας για ένα συνολικό σχεδιασμό, η πόλη σαλαμοποιείται και εκπονούνται κάθε τόσο μελέτες και ειδικά χωροταξικά και πολεοδομικά σχέδια, πότε για την ανάπλαση της παραλίας, της ΔΕΘ, του τάδε Δήμου, του τάδε γηπέδου κοκ. Τα σχέδια αυτά μπορεί να εξυπηρετούν κάποια στενά, συγκεκριμένα συμφέροντα, αλλά δεν εξυπηρετούν συνολικά και μακρόπνοα τις ανάγκες της κοινωνικής πλειοψηφίας για ελεύθερους χώρους, πράσινο, ανθρώπινες συνθήκες μετακίνησης, ανάπτυξη των μέσων μαζικής μεταφοράς, μείωση της ρύπανσης.
Το δεύτερο ζητούμενο είναι η διαβούλευση: υποτίθεται ότι έχει γίνει δημόσια διαβούλευση για το Σχέδιο. Έχει κανείς την αίσθηση ότι η συζήτηση αυτή, η οποία καθορίζει το μέλλον της πόλης, έχει γίνει κτήμα της κοινωνίας; Ότι έξω από τις κλειστές αίθουσες του Περιφερειακού και των Δημοτικών Συμβουλίων, ή των διοικήσεων κάποιων εργοδοτικών ενώσεων, γνωρίζει κανείς τι σχεδιάζεται και τι αποφασίζεται πάνω στην πλάτη της κοινωνίας; Η διαβούλευση, με τον τρόπο που γίνεται, απλά τηρεί κάποιες τυπικές υποχρεώσεις, ή αποτελεί χώρο λόμπινγκ συγκεκριμένων συμφερόντων. Εμείς πιστεύουμε αντίθετα ότι τέτοιοι μακρόπνοοι σχεδιασμοί, αν θέλουν να είναι αποτελεσματικοί, θα πρέπει να συζητιούνται σε βάθος από την κοινωνία και να εξασφαλίζουν ουσιαστικά τη συναίνεσή της, κάτι που σε καμία περίπτωση δεν έχει πετύχει το παρόν Σχέδιο.
Περνώντας τώρα στο περιεχόμενο:
Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο ενσωματώνει εισαγωγικά όρους και στόχους από άλλα προγράμματα, συμφωνίες κοκ, τα οποία ακούγονται πολύ ωραία για το περιβάλλον και την κοινωνία: περισσότερο πράσινο, λιγότερη κίνηση και καυσαέρια, προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή κοκ. Όταν έρχεται όμως στα πρακτικά μέτρα, στην πράξη προτείνει κυρίως οικοπεδοποίηση νέων εκτάσεων, μπάζωμα της θάλασσας και ουσιαστική απελευθέρωση των χρήσεων σε πολλές ζώνες.
Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι το μπάζωμα (εμπλησμός) του Κελλάριου κόλπου, η καταστροφή δηλαδή του μοναδικού σωζόμενου τμήματος της φυσικής ακτογραμμής της πόλης και της μόνης αδόμητης και με φυσική βλάστηση έκτασης. Μπάζωμα και επέκταση πάνω στη θάλασσα προβλέπεται ακόμα και στην έκταση μπροστά από Όμιλο Φίλων Θαλάσσης και Ιστιοπλοϊκό Όμιλο. Το μπαζωμένο τμήμα θα δοθεί για δόμηση 4 νέων κτιρίων 860 τ.μ.
Η περιοχή γύρω από τον παλιό εμπορευματικό σταθμό, όπως και μεγάλες εκτάσεις στα ανατολικά, στους Δήμους Πυλαίας και Θέρμης, προβλέπεται να ενταχθούν στο σχέδιο πόλης και κατ’ επέκταση να οικοδομηθούν. Όταν μέσα μόνο στο Δήμο Θεσσαλονίκης το 30% των κατοικιών παραμένουν κενές και ανεκμετάλλευτες –σύμφωνα με την μελέτη που έχει παραλάβει ο ίδιος ο Δήμος– πώς προκύπτει ότι αυτό που χρειαζόμαστε είναι περαιτέρω ανοικοδόμηση; Ειδικά στα δυτικά, το πιο υποβαθμισμένο κομμάτι της πόλης, αυτό που λείπει είναι περισσότερες πολυκατοικίες; Η προτεραιότητα του Δήμου μας, αλλά και όλων των Δήμων και της Περιφέρειας, θα πρέπει να είναι η επαναφορά των κατοικιών που έχουν εγκαταλειφθεί, ώστε να προσφερθούν στους ενοικιαστές που αναγκάζονται να πληρώνουν τεράστια ενοίκια και να πέσουν οι τιμές. Όχι η κερδοφορία πάνω στη λιγοστή ακάλυπτη γη που έχει απομείνει.
Στην πράξη, παρά τα ωραία λόγια που λέει εισαγωγικά, το Σχέδιο δεν περιλαμβάνει ούτε μία πραγματικά καινοτόμα, σημαντική δράση για την αναβάθμιση του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής. Θα μπορούσε για παράδειγμα να προβλέπει την αποκάλυψη κάποιας από τις δεκάδες μπαζωμένες κοίτες και την αποκατάσταση των εκβολών κάποιου από τα δεκάδες θαμμένα ρέματα, προσφέροντας και στο περιβάλλον και στην αντιπλημμυρική προστασία. Η μόνη σχετική αναφορά γίνεται για τον Δενδροπόταμο, κι εκεί γενικά ως «ανάπλαση» και όχι ως αποκατάσταση της φυσικής κοίτης όπως θα όφειλε.
Παρόλα αυτά, ακόμα και με αυτή τη λανθασμένη προσέγγιση, το Σχέδιο δυστυχώς είναι χιλιόμετρα μπροστά από την υπαρκτή περιβαλλοντική πολιτική της σημερινής διοίκησης του Δήμου. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ το Σχέδιο προβλέπει στους στόχους του ρητά ότι πρέπει να μειωθεί η χρήση του ΙΧ στην παραλιακή ζώνη, ο Δήμος εξετάζει ακόμα τη «βιωσιμότητα» ενός υπογείου πάρκινγκ στην Πλατεία Ελευθερίας. Αυτά τα δύο είναι ασύμβατα μεταξύ τους.
Σε σχέση με την εισήγηση των υπηρεσιών: οι υπηρεσίες του Δήμου έκαναν μια φιλότιμη προσπάθεια και γενικά σε σωστή κατεύθυνση, να διορθώσουν μερικές από τις αβλεψίες ή να περιορίσουν μερικές από της ζημιές που θα φέρει το Σχέδιο. Για λόγους που μας είναι κατανοητοί ωστόσο, η εισήγηση συμφωνεί επί της αρχής με το Σχέδιο, για αυτό κι εμείς την καταψηφίσαμε.
Τέλος, ένα ζήτημα που αφορά την προηγούμενη διοίκηση και όσες παρατάξεις τη στηρίζουν τόσο πολύ και σήμερα. Θα θυμάστε ίσως ότι λίγο πριν τις προηγούμενες εκλογές, τον Μάρτιο του 2019, η προηγούμενη διοίκηση είχε παρουσιάσει τη μελέτη «Στρατηγική Ανάπλαση Παραλιακού Μετώπου Θεσσαλονίκης» που εκπόνησε η κακόφημη πολυεθνική Deloitte με την υποστήριξη της ακόμα πιο κακόφημης Παγκόσμιας Τράπεζας. Το βασικό μοντέλο που προτείνε είναι αυτό των ΣΔΙΤ: το κράτος ή ο Δήμος επενδύει σε υποδομές, οι τουριστικές επιχειρήσεις μισθώνουν τους χώρους-φιλέτα και οι ιδιοκτήτες ακινήτων αποκομίζουν το κέρδος από την αύξηση της αξίας τους. Μέσα από τη μελέτη διαφαίνονταν ήδη μεγάλοι μελλοντικοί κίνδυνοι για την παραλία και τους ελεύθερους χώρους, όπως η κατασκευή υπόγειων πάρκινγκ στη Νέα Παραλία, η καταστροφή με του Κελλάριου Κόλπου με την υποχρεωτική μετεγκατάσταση των Ναυτικών Ομίλων (ώστε οι σημερινοί χώροι τους να νοικιαστούν εκ νέου για καφετέριες) και η ολοκληρωτική οικοδόμηση των πρώην Λαχανόκηπων.
Εμείς από τότε είχαμε ήδη κάνει δημόσια κριτική στη μελέτη, τόσο για την αντιπεριβαλλοντική της και αντικοινωνική της στοχοθεσία, όσο για την προχειρότητα, την επιστημονική ανεπάρκεια και γενικά την αίσθηση της αρπαχτής. Σήμερα, τρία χρόνια μετά, βλέπουμε δύο πράγματα να επιβεβαιώνονται: πρώτο, η αρπαχτή, αφού η πολυδιαφημιζόμενη μελέτη χάθηκε, όπως τόσες και τόσες άλλες, και δεύτερο, ότι το παρόν Σχέδιο ενσωματώνει τους ίδιους στην ουσία στόχους. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε λοιπόν πώς γίνεται κάποιος να είναι υπέρ του ενός και κατά του άλλου, παρά μόνο αν ενδιαφέρεται αποκλειστικά για μικροπολιτικά παιχνίδια. Εμείς ήμασταν σαφώς ενάντια και στα δύο, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για μια άλλη προσέγγιση της χωροταξικής ανάπτυξης, με το βλέμμα την προστασία του περιβάλλοντος και τις ανάγκες των πολλών, όχι την κερδοσκοπία των λίγων.
One thought on “Σχετικά με το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο για το παραλιακό μέτωπο”