Τοποθέτηση για το ζήτημα της ποσόστωσης και το κείμενο που κατατέθηκε στη συνέλευση του δημοτικού σχήματος «Η Πόλη Ανάποδα»

Τέσσερις γυναίκες – μέλη της Πόλης Ανάποδα κατέθεσαν στις 25/04/2023 το παρακάτω κείμενο για να εκφράσουν τη διαφωνία τους με το κείμενο για το ζήτημα της ποσόστωσης που κατατέθηκε από 25 γυναίκες – μέλη της παράταξης στη Γενική Συνέλευση του σχήματος στις 18/03/2023 και το οποίο υπερψηφίστηκε κατά πλειοψηφία από την ίδια συνέλευση. Ολόκληρη η τοποθέτηση των τεσσάρων γυναικών έχει ως εξής:

“Στη συνέλευση της Πόλης Ανάποδα στις 18/3 κατατέθηκε ένα κείμενο για το ζήτημα της ποσόστωσης που υπογραφόταν από 25 γυναίκες – μέλη της παράταξης. Θέλουμε να εκφράσουμε τη διαφωνία μας τόσο όσον αφορά στη διαδικασία με την οποία κατατέθηκε αυτό το κείμενο, όσο και με μια σειρά κεντρικά σημεία στο περιεχόμενό του, όπως την έχουμε συζητήσει και στις συλλογικότητές μας.

Όσον αφορά στο θέμα της διαδικασίας, θεωρούμε προβληματικό το γεγονός πως το ψήφισμα στάλθηκε στα μέλη της παράταξης μέσω email μόλις μισή ώρα πριν τη συνέλευση. Τα μέλη της παράταξης που συμμετείχαν στη συνέλευση δεν είχαν αρκετό χρόνο ώστε να μελετήσουν επαρκώς το ψήφισμα, ούτε είχαν αρκετό χρόνο να συζητήσουν πάνω σε αυτό. Το δε κλίμα της συγκεκριμένης συνέλευσης που ήταν φορτισμένο από άλλα ζητήματα δεν επέτρεπε να γίνει ουσιαστική συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων.

Θεωρούμε πως το κλίμα μέσα στο οποίο συζητούνται σοβαρά θέματα, όπως το πιο πάνω, έχει καθοριστική σημασία για να μπορέσει η κίνησή μας να βγάζει τα σωστά συμπεράσματα και να προχωρά μπροστά. Χρειάζεται χρόνος, υπομονή, ηρεμία και συντροφικότητα.

Η ουσία του ζητήματος

Όλες οι ταξικές κοινωνίες που προηγήθηκαν, όπως και το καπιταλιστικό σύστημα σήμερα, χαρακτηρίζονται από πατριαρχικές δομές, ανισότητες και σεξιστικές αντιλήψεις. Σε αυτά τα πλαίσια, η θέση της γυναίκας είναι κατώτερη του άντρα, συνολικά. Αλλά και ειδικά, «γυναίκα» και «πολιτική» θεωρούνταν αντιφατικές έννοιες μέχρι και πριν κάποιες δεκαετίες, με τις γυναίκες να πρέπει να δώσουν μάχες ακόμα και για το δικαίωμα ψήφου.

Προφανώς αυτές οι αντιλήψεις έχουν ακόμα αντίκτυπο, με τις γυναίκες που συμμετέχουν σε πολιτικές διαδικασίες να μην «ακούγονται» επαρκώς και να μην υπολογίζεται η άποψή τους εξίσου με αυτήν αντρών συντρόφων/συναγωνιστών τους. Αυτό λειτουργεί με τη σειρά του αποτρεπτικά για τις γυναίκες με αποτέλεσμα να μην εμπλέκονται με τα κοινά όσο οι άντρες.

Παράλληλα, οι δουλειές του σπιτιού και η φροντίδα των παιδιών, ασθενών και ηλικιωμένων μελών της οικογένειας βρίσκονται ακόμα σε πολύ μεγάλο βαθμό στις πλάτες των γυναικών. Σαν αποτέλεσμα οι γυναίκες έχουν πολύ λιγότερο χρόνο και ενέργεια να συμμετέχουν σε κινηματικές και πολιτικές διαδικασίες.

 Είναι λοιπόν καθήκον όσων αναγνωρίζουμε αυτά τα ζητήματα, να επεξεργαζόμαστε και να προτείνουμε τόσο στις συλλογικές μας διαδικασίες, όσο και στην κοινωνία, τρόπους για να αλλάξει αυτή η κατάσταση.

Μπορούν να έχουν αποτέλεσμα τα «διοικητικά μέτρα»;

Το ψήφισμα που πέρασε στη συνέλευση για εφαρμογή ποσόστωσης 50% ανδρών και γυναικών στη συλλογική εκπροσώπηση, φαίνεται εκ πρώτης όψεως ότι κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Αποτελεί όμως η ποσόστωση ένα σκαλοπάτι για την πραγματική ισοτιμία;

Κατά τη γνώμη μας, η τυπική ποσόστωση λειτουργεί κατά κανόνα σαν μια «βιτρίνα» που κρύβει την πραγματικότητα. Δίνει την εντύπωση πως έχουν γίνει «προχωρήματα» στην ισότητα των δυο φύλων που δεν έχουν γίνει και δημιουργεί παράλληλα τον κίνδυνο του εφησυχασμού. Οι πραγματικές αιτίες και τα εμπόδια που οδηγούν τις γυναίκες σ. στην υποεκπροσώπηση μένουν στο σκοτάδι, κρύβονται πίσω από τα ποσοστά και δεν αντιμετωπίζονται ουσιαστικά.

Στην παράταξή μας όποια/ος ξύσει την επιφάνεια της ισοτιμίας της «συλλογικής εκπροσώπησης» θα δει την ακόλουθη εικόνα: Στο συντονιστικό όργανο και στις ομάδες εργασίας υπάρχει σημαντική πλειοψηφία ανδρών, με την ψαλίδα να κλείνει λίγο την τελευταία περίοδο που πλησιάζουμε στις εκλογές.

Επιπλέον την 5ετία που πέρασε δεν κάναμε ως «Πόλη Ανάποδα» καμία εκστρατεία, εκδήλωση ή έστω συζήτηση σε συνέλευση για κάποιο γυναικείο/φεμινιστικό/ΛΟΑΤΚΙ ζήτημα.

Αυτά δείχνουν πως υπάρχει ένα ουσιαστικό πρόβλημα, το οποίο αντί να δούμε στην πλήρη του διάσταση και να δώσουμε μια μάχη για να το αλλάξουμε επί της ουσίας, καταφεύγουμε στην ποσόστωση η οποία το μόνο ουσιαστικό που καταφέρνει είναι να αποκρύβει το πρόβλημα.

Το ψήφισμα για ποσόστωση στη «συλλογική εκπροσώπηση» που κατατέθηκε στη συνέλευση αναγνωρίζει εν μέρει την πραγματικότητα, δεν κάνει όμως καμία πρόταση για να την αλλάξει. Μένει σ’ ένα μέτρο που και το ίδιο το ψήφισμα χαρακτηρίζει «συμβολικό».

ð Στην πραγματικότητα, η τυπική και «επιβεβλημένη διοικητικά» ποσόστωση συχνά λειτουργεί υποτιμητικά για τις γυναίκες. Καλλιεργεί την πεποίθηση πως οι γυναίκες δεν είναι ικανές να επιλεγούν / ψηφιστούν σε συντονιστικά όργανα και άλλες θέσεις γι’ αυτό που είναι (εν προκειμένω για την πολιτική και κινηματική τους συμβολή και δράση) και χρειάζεται να επιστρατεύσουμε το γεγονός ότι είναι γυναίκες για να εκλεγούν/επιλεγούν.

Επιπλέον, το ουσιαστικό ζήτημα δεν είναι αν υπάρχει ίσος αριθμός γυναικών και ανδρών σε ένα συντονιστικό όργανο, αλλά αν μέσα σ’ αυτό το όργανο οι γυναίκες παίζουν ισότιμο ρόλο μ’ αυτό των ανδρών. Η ποσόστωση κάθε άλλο παρά διασφαλίζει κάτι τέτοιο. Μάλιστα μπορεί να λειτουργήσει με τον εντελώς αντίθετο ρόλοτρόπο– μια γυναίκα να μην μπορεί να σταθεί στο ύψος του ρόλου που αναλαμβάνει, νοιώθοντας πως είναι εκεί όχι γιατί το αξίζει αλλά γιατί είναι γυναίκα.

ð  Η τυπική ποσόστωση μετατρέπει το φύλο σε πρωταρχικό κριτήριο για την διαμόρφωση των οργάνων και των ψηφοδελτίων, αντί το κριτήριο αυτό να είναι η δράση των ανθρώπων στο κίνημα, η έμπρακτη συνεισφορά στη δουλειά και στο χτίσιμο της παράταξης, η αντιπροσωπευτικότητα σε σχέση με την εργατική/λαϊκή διαστρωμάτωση κοκ. Ένα τέτοιο κριτήριο μπορεί να οδηγεί σε αποκλεισμό ανθρώπων που θα είχαν να προσφέρουν ουσιαστικά στα όργανα και στα ψηφοδέλτια λόγω φύλου όπως επίσης μπορεί να οδηγήσει σε επιλογή ανθρώπων με λιγότερες ικανότητες και μικρότερη προσφορά επειδή έχουν το «σωστό» φύλο.

Οι συντρόφισσες που εκλέχθηκαν στη «συλλογική εκπροσώπηση» στην τελευταία συνέλευση δεν θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι ανήκουν στην παραπάνω περίπτωση. Συνεπώς καθόλου απαραίτητη δεν ήταν η ποσόστωση για να αποτελέσουν μέρος της συλλογικής μας εκπροσώπησης. Είδαμε ωστόσο τον αποκλεισμό του σ. Κώστα Νικολάου από τη «συλλογική εκπροσώπηση», για να μην «χαλάσει» το 50-50 αντρών και γυναικών και χωρίς να προβάλλεται κανένας πολιτικός λόγος για αυτόν τον αποκλεισμό. Στο συγκεκριμένο περιστατικό μάλιστα, ο αποκλεισμός του σ. έγινε ενώ η αναλογία αντρών-γυναικών 4-3 δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί αναλογία που «εξαφανίζει» τις γυναίκες ή «υπερπροβάλλει» τους άντρες συντρόφους.

Θέλουμε να σταθούμε πιο ειδικά και στο παρακάτω σημείο του κειμένου:

«Προτείνουμε το μέτρο της ποσόστωσης χωρίς αυταπάτες πως αποτελεί λύση στο πρόβλημα της υποεκπροσώπησης και της μειωμένης ενεργούς συμμετοχής θηλυκοτήτων (και) στον αυτοδιοικητικό, αριστερό, ριζοσπαστικό χώρο, αλλά με πλήρη συνείδηση πως αποτελεί ένα αναγκαίο –και όχι ικανό από μόνο του– μέτρο για: (…)

την παραδοχή και αναγνώριση πως η κοινωνία της Θεσσαλονίκης και τα πιο χαμηλά στρώματα αυτής –τις ανάγκες των οποίων θέλουμε να αναδείξουμε και να υπερασπιστούμε στο  επίπεδο διοίκησης του Δήμου– δεν αποτελούνται μόνο από λευκούς άντρες.»

Το καπιταλιστικό σύστημα προσπαθεί διαχρονικά να μας πείσει πως η επιλογή ανθρώπων συγκεκριμένων ταυτοτήτων για να μας εκπροσωπήσουνθα ωφελήσει τις καταπιεσμένες ή ευάλωτες κοινωνικές ομάδες με τα ίδια χαρακτηριστικά. Παράλληλα όμως και διαχρονικά, έχει διαψεύσει με τον πιο κυνικό τρόπο τις αυταπάτες που το ίδιο χτίζει. Η Μάργκαρετ Θάτσερ, η Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ο Μπαράκ Ομπάμα, αποτελούν κάποια από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα ανθρώπων που δεν προχώρησαν στο ελάχιστο τα δικαιώματα των γυναικών και των Αφροαμερικανών αντίστοιχα. Αντιθέτως όξυναν την καταπίεση των γυναικών και των Αφροαμερικανών των εργατικών και μεσαίων στρωμάτων για να στηρίξουν τους πραγματικούς τους συμμάχους: την αστική τάξη (που σίγουρα δεν αποτελείται μόνο από λευκούς άντρες) και το καπιταλιστικό σύστημα.

Τα κινήματα και οι δυνάμεις που αγωνίζονται για μια καλύτερη κοινωνία όπως η «Πόλη Ανάποδα», δεν έχουν κανέναν λόγο να πατάνε την μπανανόφλουδα του συστήματος, αντιθέτως, πρέπει να έχουν οξυμένα αντανακλαστικά και να μην υποκύπτουν στις πιέσεις που ασκεί το σύστημα και ο (μικρο)αστικός φεμινισμός.

Η εμπειρία έχει αποδείξει με πάρα πολλά παραδείγματα πως δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι μια γυναίκα επειδή είναι γυναίκα θα εκπροσωπήσει σωστά τα ευάλωτα, φτωχά και εργαζόμενα στρώματα της κοινωνίας, όπως δεν υπάρχει γενικός κανόνας πως ένας άντρας δεν μπορεί να εκπροσωπήσει και τις γυναίκες της εργασίας. 

Βασικό και πρωταρχικό στοιχείο που πρέπει να πληρούν αμφότεροι, είναι ο ταξικός προσανατολισμός, η συνειδητή εκπροσώπηση και ο αγώνας για τα δικαιώματα των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων και τα δικαιώματα των διπλά καταπιεσμένων στρωμάτων στο καπιταλιστικό σύστημα, των γυναικών, των ΛΟΑΤΚΙ, των μεταναστών/τριων, κλπ.

Στόχος η ισότιμη συμμετοχή με ταξικό προσανατολισμό

Η ισότιμη συμμετοχή των γυναικών, η συμμετοχή των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, των μεταναστριών, των ΑμΕΑ στα ψηφοδέλτια, στα όργανα, στις ομάδες εργασίας, σε όλες τις πτυχές της πολιτικής, συνδικαλιστικής και κινηματικής ζωής πρέπει να είναι στόχος μας. Μπορούμε να φτιάξουμε κινηματικές δομές που να αποτελούν παράδειγμα για την κοινωνία – χωρίς να τρέφουμε ταυτόχρονα την αυταπάτη ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε ιδανικές νησίδες μέσα στα πλαίσια του συστήματος. Για να το πετύχουμε αυτό πρέπει να δουλέψουμε πάνω στα ιδιαίτερα προβλήματα που έχουν τα διπλά καταπιεσμένα κοινωνικά στρώματα, με συγκεκριμένες εκστρατείες, εκδηλώσεις, ανοιχτές συζητήσεις κλπ. Πρέπει επίσης στο εσωτερικό της παράταξης να δημιουργούμε το χώρο και την κουλτούρα για να μπορούν τα διπλά καταπιεσμένα κοινωνικά στρώματα να αναπτύξουν και να εντείνουν την πολιτική τους δράση. Αν γίνουν όλα τα παραπάνω, θα έχουμε ένα στελεχιακό δυναμικό που θα αποτελείται από ανθρώπους που ανεξάρτητα από φύλο, σεξουαλικό προσανατολισμό, χρώμα ή καταγωγή, θα μπορούν με βάση τις ικανότητές τους να συμμετέχουν σε όλα τα όργανα της Πόλης Ανάποδα, μέχρι και τη συλλογική μας εκπροσώπηση. Και δε θα χρειάζεται να επικαλεστούμε καμιά ποσόστωση για να εξασφαλιστεί αυτό!”

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *