Είναι γνωστό πως η διοίκηση Ζέρβα υπήρξε, από την πρώτη στιγμή της θητείας της, θαυμάστρια της κυβερνητικής πολιτικής. Έτσι, σε ζητήματα που αφορούν το κοινωνικό σύνολο, όπως το θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων, εφαρμόζει την γνωστή συνταγή του «πάμε κι όπου βγει», με αποτέλεσμα την απαράδεκτη κατάσταση που βιώνουμε όλοι τα τελευταία χρόνια. Όταν όμως πρόκειται να υλοποιηθούν συμβάσεις εκατομμυρίων για αμφιλεγόμενης χρησιμότητας έργα, όπως τα «σπιτάκια ανακύκλωσης», η ταχύτητα που επιδεικνύει είναι αξιοθαύμαστη. Ενώ λοιπόν η σύμβαση-πλαίσιο που υπέγραψε πρόσφατα ο Δήμος προέβλεπε τη σταδιακή τους παράδοση σε βάθος 18μηνου, η διοίκηση Ζέρβα βιάζεται να ολοκληρώσει την σύμβαση μέχρι το τέλος του χρόνου, ενόψει προφανώς της επικείμενης αποχώρησής της από την ηγεσία του Δήμου. Έτσι σχεδόν το 50% των σπιτιών έχει εγκατασταθεί ήδη σε κοινόχρηστους χώρους.
Τι είναι όμως αυτά τα «σπιτάκια»; Πρόκειται για σεβαστών διαστάσεων (30τμ) μεταλλικές κατασκευές που τοποθετούνται σε δρόμους και πλατείες, καταλαμβάνοντας ζωτικό δημόσιο χώρο, όπου γίνονται δεκτές συγκεκριμένες συσκευασίες από αλουμίνιο, πλαστικό ή γυαλί με αντίτιμο, σε μορφή εκπτωτικού κουπονιού 0,03 ευρώ/συσκευασία, που εξαργυρώνεται σε συγκεκριμένα σούπερ μάρκετ. Μάλιστα, λειτουργούν με ωράριο 9:00-17:00.
Τα συγκεκριμένα «σπιτάκια» κόστισαν 370.000 ευρώ το ένα και ο Δήμος θα τοποθετήσει 48, ενώ η χρηματοδότησή τους έγινε με δημόσιο χρήμα. Σχετικά πρόσφατα η Κομισιόν απέρριψε την χρηματοδότησή τους εκφράζοντας σοβαρές αντιρρήσεις τόσο για την αποτελεσματικότητά τους όσο και για το κόστος τους που στην ΕΕ υπολογίζεται από 30.000 έως 80.000/τμχ.
Η ανακύκλωση συσκευασιών στην Ελλάδα είναι κάτι που ποτέ δεν προχώρησε ουσιαστικά, ενώ τα τελευταία χρόνια φαίνεται να έχει ξεσπάσει διαμάχη ανάμεσα στις δύο εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο χώρο. Μέχρι πρόσφατα βασικός υπεύθυνος για την ανακύκλωση συσκευασιών ήταν η Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης ΕΕΑΑ (μπλε κάδος) στην οποία εγγράφονταν όλοι οι παραγωγοί που διακινούσαν προϊόντα συσκευασιών και στην οποία μέτοχοι είναι και δήμοι. Η εταιρεία εισέπραττε το τέλος ανακύκλωσης, από τις επιχειρήσεις, το οποίο ενσωματώνεται στις τιμές των προϊόντων που όλοι πληρώνουμε όταν αγοράζουμε ένα προϊόν και με τα χρήματα αυτά ήταν υποχρεωμένη να αποδίδει στους δήμους εξοπλισμό ανακύκλωσης, δηλαδή αυτοκίνητα και κάδους, και να διαχειρίζεται τα Κέντρα Διαλογής ΚΔΑΥ.
Το τελευταίο διάστημα η ΕΕΑΑ αδυνατεί να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις της προς τους Δήμους επικαλούμενη τεράστια εισφοροδιαφυγή (υπολογίζεται στο 45%) από πλευράς επιχειρήσεων και άρνηση του κράτους να πάρει μέτρα. Έτσι, έχει προτείνει υπογραφή νέων συμβάσεων με τους δήμους, επιβαρύνοντάς τους με μεγάλο μέρος του κόστους από τον εξοπλισμό που μέχρι πρόσφατα τους παρείχε δωρεάν.
Πριν μερικά χρόνια έκανε την εμφάνισή της μια ακόμη εταιρεία στο χώρο της ανακύκλωσης συσκευασιών η «Ανταποδοτική Ανακύκλωση Α.Ε.» με τα σπιτάκια ανταποδοτικής ανακύκλωσης. Οικολογικές οργανώσεις είχαν καταγγείλει το 2021 την έγκριση του επιχειρησιακού προγράμματος της «Ανταποδοτικής» παρά την αρνητική εισήγηση των υπηρεσιών του ΕΟΑΝ (Εθνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης, δημόσιος φορέας που ελέγχει τα συστήματα) λόγω χαμηλών επιδόσεων ανακύκλωσης, είσπραξης πολύ περισσότερων εισφορών σε σχέση με τις επιδόσεις, υπερβολικό δανεισμό κλπ. Η άρνηση της κυβέρνησης να πάρει θέση οδήγησε στην αποχώρηση των οικολογικών οργανώσεων από το ΔΣ του ΕΟΑΝ. Μάλιστα εκείνη την περίοδο είχαν κατατεθεί και εξώδικα κατά της διοίκησης και υπαλλήλων του ΕΟΑΝ, όσο και δημοσιογράφων από πλευράς Ανταποδοτικής.
Πολλοί μάλιστα μιλούν και για αθέμιτο ανταγωνισμό εκ μέρους της Ανταποδοτικής μια και τα σπιτάκια που κατασκευάζονται από την ΤΕΧΡΑΝ, κατά πολλούς αδελφή εταιρεία της Ανταποδοτικής, χρηματοδοτούνται από το δημόσιο και ότι για τις εισφορές παραγωγού προς τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης δεν εφαρμόζεται ισονομία, με αποτέλεσμα να ωφελείται η Ανταποδοτική.
Ο ΕΟΑΝ, απ’ την άλλη, οδηγείται σε σκόπιμη απαξίωση. Να σημειώσουμε ότι ο ΕΟΑΝ είναι υπεύθυνος για τον έλεγχο του συνόλου των συστημάτων ανακύκλωσης, όχι δηλαδή μόνο αυτών των δύο συστημάτων συσκευασιών στα οποία αναφερθήκαμε. Στον οργανισμό έχουν απομείνει 14 υπάλληλοι κι αυτοί χωρίς συγκεκριμένα καθήκοντα. Αποτέλεσμα; Να μην υπάρχει κανένας έλεγχος στα συστήματα και αυτά να κάνουν ότι θέλουν, οι έλεγχοι στην αγορά και η επιβολή μέτρων να είναι ανύπαρκτοι, να μη δημοσιοποιούνται στοιχεία από ελέγχους επιδόσεων – προγραμματισμό, να αδειοδοτούνται χωρίς έλεγχο συστήματα διαχείρισης κλπ. Σκοπός της κυβέρνησης, όπως έχει δηλωθεί, είναι η κατάργηση του ΕΟΑΝ και η ενσωμάτωσή του στη ΡΑΑΕΥ, την καινούργια ρυθμιστική αρχή (μετεξέλιξη της ΡΑΕ) η οποία τσουβάλιασε απόβλητα, νερό και ενέργεια μαζί, σε μια προσπάθεια να μετατραπούν σε χρηματιστηριακά εμπορεύματα τα βασικά κοινωνικά αγαθά.
Εν ολίγοις, ο στόχος της κυβέρνησης να περάσει η διαχείριση απορριμμάτων στα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Η ανακύκλωση και οι ενδεδειγμένες πρακτικές, όπως αυτές της μείωσης των παραγόμενων απορριμμάτων, της επανάχρησης ή της διαλογής στην πηγή απλά δεν την αφορά, γιατί απώτερος στόχος είναι τα απορρίμματα να μετατραπούν σε καύσιμο που θα χρησιμοποιηθεί είτε στην βιομηχανία είτε για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Είναι δε τόσο πράσινη η ανάπτυξή τους που μαζί με τα ανακυκλώσιμα θα καίγονται και τα σύμμεικτα γιατί είναι ο μοναδικός τρόπος να πετύχει η κυβέρνηση τον πολυδιαφημισμένο της στόχο, δηλαδή να θάβεται στις χωματερές μέχρι το 2030 το 10% του συνόλου, όταν σήμερα θάβεται πάνω από το 80%.
Το ερώτημα που τίθεται και αφορά τους παλιούς, αλλά και τους νεοεκλεγέντες δημάρχους, είναι αν συμφωνούν με τα σχέδια αυτά που βρίσκονται σε εξέλιξη. Πιο συγκεκριμένα:
- Πόσο διατεθειμένοι είναι να έρθουν σε σύγκρουση με τα ολιγαρχικά συμφέροντα και την κυβέρνηση;
- Θα απαιτήσουν αλλαγή πορείας και χρηματοδότηση σε ουσιαστικά έργα για την ανακύκλωση και όχι σε έργα βιτρίνας;
- Θα καταγγείλουν πρακτικές – μεθοδεύσεις – ολιγωρίες, ιδίως οι νέοι Δήμαρχοι, των προκατόχων τους;
- Θα επικαιροποιήσουν και θα εφαρμόσουν τα Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης τα οποία οι προηγούμενοι ποτέ δεν εφάρμοσαν;
- Θα προτάξουν την διαφάνεια δίνοντας στην δημοσιότητα πραγματικά στοιχεία για να είναι γνωστή σε όλους η αποτελεσματικότητα των μεθόδων διαχείρισης ανακυκλώσιμων – σύμμεικτων – ογκωδών κλπ;
Η Πόλη Ανάποδα